Η θέση της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας σχετικά με τη χωροθέτηση του αιολικού σταθμού (ΑΣΠΗΕ) στην θέση «ΠΑΠΑ ΧΩΡΑΦΙΑ» στα Πιέρια Όρη

Η θέση της Ελληνικής ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗΣ Εταιρείας σχετικά με τη χωροθέτηση του αιολικού σταθμού (ΑΣΠΗΕ) στην θέση «ΠΑΠΑ ΧΩΡΑΦΙΑ» στα Πιέρια Όρη

Αγαπητοί-ές φίλοι-ες,

λάβαμε γνώση από συλλογικότητες της Πιερίας, αλλά και από το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ), το οποίο ελέγχουμε σε τακτική βάση,  σχετικά με τη διαβούλευση της ΜΠΕ του έργου «Αιολικός Σταθμός Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) ισχύος 29,40 ΜW στη θέση «ΠΑΠΑ ΧΩΡΑΦΙΑ», στα Πιέρια Όρη.

Σε σχέση με το εν λόγω έργο θα θέλαμε να θέσουμε υπόψη σας τα εξής:

1. Η Ελληνική ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ Εταιρεία έχει επισημάνει ήδη από το 2006 την ανάγκη ορθής χωροθέτησης των αιολικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ), δεδομένων των σημαντικών επιπτώσεων που έχουν καταγραφεί στην ορνιθοπανίδα -και στο φυσικό περιβάλλον γενικότερα- όταν αυτοί εγκαθίστανται σε προστατευόμενες και υψηλής φυσικότητας περιοχές, όπως η αυτή στην οποία σχεδιάζεται να εγκατασταθεί ο εν λόγω ΑΣΠΗΕ.  Σε αυτό το πλαίσιο, πέρα από τη θέση της οργάνωσής μας πως η οριζόντια εξαίρεση των περιοχών NATURA από την εγκατάσταση βιομηχανικών ΑΣΠΗΕ αποτελεί αναγκαία συνθήκη για τη διατήρηση της ακεραιότητας των προστατευόμενων περιοχών, η οργάνωσή μας υποστηρίζει σθεναρά και την πρόταση βιώσιμης χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ στην Ελλάδα με ελαχιστοποίηση των σημαντικών επιπτώσεων στη βιοποικιλότητα, από το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστήμιου Ιωαννίνων. Sε αυτή τη μελέτη η θέση εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ «ΠΑΠΑ ΧΩΡΑΦΙΑ» βρίσκεται σε ζώνη αποκλεισμού χωροθέτησης ΑΣΠΗΕ, λόγω της υψηλής  φυσικοτητας και της χαμηλής κατάτμησής της από δρόμους.

2. Στον περιβαλλοντικό χώρο είναι πολύ καλά εμπεδωμένο πως η κατάτμηση των φυσικών οικοσυστημάτων και η αλλαγή χρήσεων γης σε φυσικές περιοχές αποτελούν βασικές αιτίες απώλειας βιοποικιλότητας - μία συνθήκη που ασφαλώς ισχύει εξίσου εντός και εκτός προστατευόμενων περιοχών. Είναι σημαντικό πως τη συνθήκη αυτή την αναγνωρίζει πλέον επίσημα και η Πολιτεία στο σκεπτικό της για τη θεσμοθέτηση των Περιοχών Άνευ Δρόμων (ΠΑΔ) ή «Απάτητα Βουνά», όπως ονομάστηκαν. Αποτελεί, ωστόσο, σοβαρή αντίφαση πως την ίδια στιγμή προχωρούν επενδύσεις ΑΠΕ σε περιοχές με υψηλή φυσικότητα, χαμηλή κατάτμηση δρόμων και σε μεγάλα υψόμετρα. Η περίπτωση του ΑΣΠΗΕ «ΠΑΠΑ ΧΩΡΑΦΙΑ» είναι ακριβώς μία τέτοια περίπτωση: πρόκειται για περιοχή με πολύ πυκνή δασική βλάστηση, χαμηλή κατάτμηση από δρόμους και υψόμετρα 1100-1300 μέτρα. Καθώς, λοιπόν, είναι απολύτως σαφές πως οι αιολικοί σταθμοί αποτελούν έναν από τους κύριους φορείς κατάτμησης και αλλαγής χρήσης γης σε φυσικές περιοχές, για να είναι αξιόπιστη και ειλικρινής η πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ πρέπει να προχωρήσει τουλάχιστον στο «πάγωμα» της αδειοδότησης τέτοιων έργων, μέχρι το σκεπτικό αυτό να ενσωματωθεί κα στο αναθεωρημένο χωροταξικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ.

3. Αν και η αύξηση της παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι επιθυμητή, ο τρόπος με τον οποίο προωθείται αυτή στην Ελλάδα προκαλεί περισσότερα προβλήματα για το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες από τα ενεργειακά οφέλη, καθώς το μοναδικό κριτήριο με την οποία υλοποιείται η ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι η μέγιστη κερδοφορία, και κυρίως για λίγες μεγάλες εταιρείες. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η συμβατότητα με άλλες οικονομικές δραστηριότητες, η κοινωνική διαβούλευση και αποδοχή των έργων αποτελούν κριτήρια που αγνοούνται σχεδόν πλήρως κατά τον σχεδιασμό και αδειοδότηση των έργων. Σε αυτή την εξ αρχής στρεβλή διαδικασία, έρχονται να προστεθούν και άλλες παθογένειες του συστήματος αδειοδότησης: ΜΠΕ χαμηλού επιπέδου με παρόμοιο περιεχόμενο που ουσιαστικά ανακυκλώνεται, κατάτμηση («σαλαμοποίηση») έργων σε μικρότερα για να υπαχθούν σε χαμηλότερη αδειοδοτική βαθμίδα και να τύχουν ευκολότερης έγκρισης, έκδοση αδειών με υποτιθέμενη «δικλείδα ασφαλείας» τους αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους, που στην πράξη δεν ελέγχονται ποτέ για την τήρησή τους κ.α. Για τον λόγο αυτό η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ έχει προβεί και προβαίνει συνεχώς σε σημαντικό αριθμό νομικών, θεσμικών και επικοινωνιακών παρεμβάσεων, κυρίως για έργα αιολικής ενέργειας που έχουν και τις σημαντικότερες επιπτώσεις στα πουλιά και το φυσικό περιβάλλον, λόγω και της μεγάλης έκτασης συνοδών έργων.

4. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ένα αυτοτελές τεράστιο θέμα είναι η πληρότητα και η αξιοπιστία των ΜΠΕ των έργων. Ως προς το αντικείμενο που μας αφορά, η ΜΠΕ του εν λόγω έργου είναι προκλητικά ελλιπέστατη. Δυστυχώς, έχει γίνει πλέον κανόνας όταν η θέση εγκατάστασης ενός έργου δεν είναι εντός του Δικτύου NATURA (όπου υπάρχει ρητή υποχρέωση για εργασία πεδίου), όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ΜΠΕ που τη συνοδεύει να αδιαφορεί για την ορθή παρουσίαση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος. Αν ανατρέξουμε στη ΜΠΕ του έργου, βλέπουμε ότι η παρουσίαση συνολικά της πανίδας καλύπτει λιγότερη από μισή σελίδα και ειδικά για τα πουλιά υπάρχει μόνο η αναφορά: «Η πανίδα γενικότερα στα Πιέρια Όρη αποτελείται κυρίως από αλεπούδες, κουνάβια, λύκους, σκίουρους, αγριογούρουνα, λαγούς, μικρά αρπακτικά πουλιά, πέρδικες, ορτύκια και άλλα πτηνά». Όμως όλη αυτή η αναφορά δεν έχει προκύψει από έρευνα πεδίου ή αναζήτηση σε επιστημονικές εργασίες, αλλά αυτούσια αντιγραφή από ένα blog (!) http://aridea1.blogspot.com/2008/11/22-23112008.html και από εκδρομή ορειβατικού συλλόγου το 2008! Αυτή είναι η σοβαρότητα της μελέτης... Όμως η περιοχή εγκατάστασης φιλοξενεί με βεβαιότητα πληθυσμούς σημαντικών ειδών ορνιθοπανίδας (όπως δρυοκολαπτών, νυκτόβιων και μη αρπακτικών) και παρά το γεγονός το ότι δεν υπάρχουν πιο συγκεκριμένα στοιχεία για την περιοχή, αποτελεί υποχρέωση του μελετητή να προβεί σε έρευνα πεδίου και να παρουσιάσει με αξιόπιστο τρόπο την κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής, όπως ακριβώς προβλέπουν οι προδιαγραφές εκπόνησης για τις ΜΠΕ έργων κατηγορίας Α: «Στο Κεφάλαιο 8 (Υφιστάμενη Κατάσταση του περιβάλλοντος) καταγράφονται, αναλύονται και αξιολογούνται οι τρέχουσες παράμετροι του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος στην περιοχή μελέτης».

Όπως γίνεται αντιληπτό, η πρακτικά πλήρης απουσία στοιχείων για την ορνιθοπανίδα έχει σαν αποτέλεσμα να είναι εντελώς αναξιόπιστή και η εκτίμηση των επιπτώσεων, η οποία συνίσταται στις εξής προτάσεις (Ενότητα 9.5 Επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον):

«Φάση κατασκευής
Η κατάληψη της έκτασης του έργου δεν αποτελεί σημαντική απώλεια βιοτόπου της ορνιθοπανίδας και δεν είναι σε θέση να επηρεάσει σημαντικά τους ντόπιους πληθυσμούς από άποψη αριθμού, ευρωστίας ή ποικιλίας ειδών.
Ιδιαίτερη σημασία τόσο για την πρόληψη των επιπτώσεων στα προστατευόμενα είδη όσο και για την υπόλοιπη ορνιθοπανίδα, έχει η εφαρμογή ειδικών προληπτικών και διαχειριστικών μέτρων, τα οποία μετριάζουν την όποια επίπτωση.

Φάση λειτουργίας
Η κατάληψη της έκτασης του έργου δεν αποτελεί σημαντική απώλεια βιοτόπου της ορνιθοπανίδας και δεν είναι σε θέση να επηρεάσει σημαντικά τους ντόπιους πληθυσμούς από άποψη αριθμού, ευρωστίας ή ποικιλίας ειδών.
Στην τοποθεσία του ΑΣΠΗΕ ή κοντά σ' αυτή με βάση τις μέχρι τώρα μελέτες που έχουν γίνει δεν έχει διαπιστωθεί κάποια θέση που να κουρνιάζουν ή να συγκεντρώνονται συστηματικά σμήνη πτηνών.

Τέλος, η περιοχή εγκατάστασης του ΑΣΠΗΕ δεν καταλαμβάνει εκτάσεις καίριες για τη μετανάστευση ή τη διαβίωση σημαντικών ειδών πουλιών. Τα περισσότερα είδη που μεταναστεύουν πετούν πολύ πάνω από το ύψος των Α/Γ.
Ως εκ τούτου οι επιπτώσεις στην ορνιθοπανίδα αξιολογούνται ως αμελητέες».

Στην πραγματικότητα δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε τα παραπάνω, γιατί η αναξιοπιστία τους είναι πρόδηλη: εφόσον δεν υπάρχει καμία πληροφορία για τα ποια είδη πουλιών διαβιούν στην περιοχή, πως προέκυψε το συμπέρασμα ότι στη θέση εγκατάστασης δεν είναι βιότοπος για σημαντικά είδη, ή ότι δεν κουρνιάζουν ή συγκεντρώνονται σμήνη πουλιών; Θεωρούμε αυτονόητο ότι οι υπηρεσίες που γνωμοδοτούν δεν μπορούν να συμφωνήσουν με μια ΜΠΕ που δεν πληροί κατ’ ελάχιστον τον κύριο σκοπό της, δηλαδή να αποτυπώσει και να αξιολογήσει με τεκμηριωμένο τρόπο τις επιπτώσεις το φυσικό περιβάλλον.

Συμπερασματικά και για τους λόγους που εκτεθήκαν παραπάνω, η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ είναι αντίθετη με την εγκατάσταση του εν λόγω ΑΣΠΗΕ στα Πιέρια Όρη και συνολικά με την εγκατάσταση νέων αιολικών σε φυσικές και ορεινές περιοχές χαμηλής κατάτμησης από δρόμους, καθώς το όποιο όφελος από την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ εξανεμίζεται μπροστά στη βλάβη που αυτοί επιφέρουν στο φυσικό περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα. Από τη μεριά μας, πέρα από τη συμμετοχή στη δημόσια διαβούλευση, θα παρακολουθούμε (και) τη συγκεκριμένη υπόθεση και θα διερευνήσουμε, σε συνεννόηση με τις τοπικές συλλογικότητες, τις επόμενες κινήσεις μας.

Καλή δύναμη στον αγώνα σας,
Για την ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ,

Αποστόλης Καλτσής
Βιολόγος – Υπεύθυνος Δράσεων Διατήρησης



Print   Email